
Allāhābād (Uttar Pradesh). Inked impression of the praśasti of Samudragupta. Courtesy Zenodo.
<1>1(?yaḥ)(kulyaiḥ svai)[?1] #ātasa [...]<2>2(yasya)[...]<3>3[?1](puṃva)[...](?tra)[...]<4>4[?1]sph(u/ā)ra(dvaṃ)[#6#](?kṣaḥ sphu)(ṭod)(?dhvaṃs)ita [#?3#](p)ra(v)i(ta)ta [...]Verse 1. (metre: sragdharā)<5>5
yasya (?prajñānu)(ṣa)ṅg(o)cita-sukha-manasaḥ śāstra-tattvārttha-bharttuḥ[--] stabdho [⏑--](?ha)(ni)[⏑⏑⏑⏑-](?nocchṛ)[--⏑-⏓]<6>6[?sa](?t)-(kā)vya-śrī-viroaudhān budha-guṇita-guṇājñāhatān eva kṛtvā
vidval-loke [+']vi[?nāśi] s(phu)ṭa-bahu-kavitā-kīrtti rājya(ṃ) bhunakti
Verse 2. (metre: śārdūlavikrīḍita)<7>7[?ā](ry)y[?ai](h)īty upaguhya bhāva-piśunair utkarṇṇitai romabhiḥ
sabhyeṣūcchvasiteṣu tulya-kula-ja-m(l)ānānanodvī(kṣi)[ta](ḥ)<8>8
sn(e)ha-vyāluḷitena bāṣpa-guruṇā tattvekṣiṇā cakṣuṣā
yaḥ pitrābhihito nirīk(ṣya) nikhi[lāṃ](?pāhy evam)[u]rv[v]īm i(t)i
Verse 3. (metre: sragdharā)<9>9[dṛ]ṣṭvā karmmāṇy anekāny amanuja-sadṛśāny a(dbhu)todbhinna-harṣā
bh[ā]vair ās(v)āda(ya)[?ntaḥ][⏑⏑⏑⏑⏑⏑--⏑--⏑][ke]ciT<10>10vīryyottaptāś ca kecic charaṇam upagatā yasya vṛtte praṇāme[+']py a(?rtti)## [--⏑--⏑⏑⏑⏑⏑⏑--⏑--⏑-⏓]Verse 4. (metre: mandākrāntā)<11>11saṃgrāmeṣu sva-bhuja-vijitā nityam uccāpakārāḥ
śvaḥ śvo māna-pra [⏑⏑⏑⏑--⏑--⏑-⏓]<12>12to(ṣ)ottuṅgaiḥ sphuṭa-bahu-rasa-sneha-phullair mmanobhiḥ
paścāttāpaṃ va [⏑⏑⏑⏑--⏑](masya)(?dviṣantaḥ)Verse 5. (metre: śārdūlavikrīḍita)<13>13udvelodita-bāhu-vīryya-rabhasād ekena yena kṣaṇād
unmūlyācyuta-nāgasena-g[⏑⏑---⏑--⏑⏓]<14>14daṇḍair grāhayataiva kota-kulajaṃ puṣpāhvaye krīḍatā(sūryye)(?ne)[⏑⏑-⏑-](taṭa)[⏑---⏑--⏑⏓]Verse 6. (metre: sragdharā)<15>15dha(rmma)-prācīra-bandhaḥ śaśi-kara-śucayaḥ kīrttayaḥ sapratānā
vaiduṣyaṃ tattva-bhedi praśama . . #(?uku) #(?y)[-⏑](?mut)# [-⏑] tā(rttham)<16>16[?a](ddhye)(?yaḥ sūkta-)mārggaḥ kavi-mati-vibhavotsāraṇaṃ cāpi kāvyaṃ
ko nu syā(d) yo (s)ya na syā(d guṇa i)ti v(i)duṣāṃ dhyāna-pātraṃ ya ekaḥ
<17>17
tasya vividha-samara-śatāvataraṇa-dakṣasya sva-bhuja-bala-parākkramaika-bandhoḥ parākkramāṅkasya paraśu-śara-śaṅku-śakti-prās-āsi-tomara-
<18>18(bh)ind(i)pāla-n[ā]rāca-vaitastikādy-aneka-praharaṇa-virūḍhākula-vraṇa-śatāṅka-śobhā-samudayopacita-kāntatara-varṣmaṇaḥ
<19>19
kausalaka-mahendra-māh[ā]kāntāraka-vyāghrarāja-kaurāḷaka-maṇṭarāja-paiṣṭapuraka-mahendragiri-kauṭṭūraka-svāmidatt-airaṇḍapallaka-damana-kañceyaka-viṣṇugopāvamuktaka-
<20>20
nīlarāja-vaiṅgeyaka-hastivarmma-pālakkakograsena-daivarāṣṭraka-kubera-kausthalapuraka-dhanañjaya-prabhṛti-sarvva-dakṣiṇāpatha-rāja-grahaṇa-mokṣānugraha-janita-pratāponmiśra-māhābhāgyasya
<21>21
rudradeva-matila-nāgadatta-candravarmma-gaṇapatināga-nāgasen-ācyutanandi-balavarmmādy-anekāryyāvartta-rāja-prasabhoddharaṇodvṛtta-prabhāva-mahataḥ paricārakīkṛta-sarvvāṭavika-rājasya
<22>22
samataṭa-ḍavāka-kāmarūpa-nepāla-karttṛpurādi-pratyanta-nṛpatibhir mmālavārjunāyana-yaudheya-mādrakābhīra-prārjuna-sanakānīka-kāka-kharaparikādibhiś ca sarvva-kara-dānājñā-karaṇa-praṇāmāgamana-
<23>23
paritoṣita-pracaṇḍa-śāsanasya _ Aneka-bhraṣṭa-rājyotsanna-rāja-vaṃśa-pratiṣṭhāpanodbhūta-nikhila-bh(uva)na-vi(cara)ṇa-(śr)ānta-yaśasaḥ daivaputra-ṣāhi-ṣāhānuṣāhi-śaka-muruṇḍaih saimhaḷakādibhiś ca
<24>24
sarvva-dvīpa-vāsibhir ātma-nivedana-kanyopāyana-dāna-garutmad-aṅka-svaviṣaya-bhukti-śāsa(na-y)ācanādy-upāya-sevā-kṛta-bāhu-vīryya-prasara-dharaṇi-bandhasya prithivyām apratirathasya
<25>25
sucarita-śatālaṅkṛtāneka-guṇa-gaṇotsiktibhiś caraṇa-taḷa-pramṛṣṭānya-narapati-kīrtteḥ sāddhv-asādhūdaya-pralaya-hetu-puruṣasyācintyasya bhakty-avanati-mātra-grāhya-mṛdu-hṛdayasyānukampāvato [+']neka-go-śata-sahasra-pradāyina(ḥ)<26>26
k(ṛ)paṇa-dīnānāthātura-janoddharaṇa-sa(t)tra-dīkṣā(bh)y-upaga(ta)-manasaḥ samiddhasya vigrahavato lokānugrahasya dhanada-varuṇendrāntaka-samasya sva-bhuja-bala-vijitāneka-narapati-vibhava-pratyarppaṇā-nitya-vyāpṛtāyukta-puruṣasya
<27>27
niśita-vidagdha-mati-gāndharvva-laḷitair vrīḍita-tridaśapatiguru-tumburu-nāradāder vvidvaj-janopa(j)īvyāneka-kāvya-kkriyābhiḥ pratiṣṭhita-kavirāja-śabdasya sucira-stotavyānekādbhutodāra-caritasya
<28>28
l(au)ka-samaya-kkriyānuvidhāna-mātra-mānuṣasya loka-dhāmno devasya mahārāja-śrī-gupta-prapautrasya mahārāja-śrī-ghaṭotkaca-pautrasya mahārājādhirāja-śrī-candragupta-putrasya
<29>29
licchavi-dauhitrasya mahādevyāṃ kumāradevyām utpphannasya mahārājādhirāja-śrī-samudraguptasya sarvva-pṛthivī-vijaya-janitodaya-vyāpta-nikhilāvanitalāṃ kīrttim itas tridaśa-pati-
<30>30
bhavana-gamanāvāpta-laḷita-sukha-vicaraṇām ācakṣāṇa iva bhuvo bāhur ayam ucchritaḥ stambhaḥ[+|]yasya|Verse 7. (metre: pṛthvī)pradāna-bhuja-vikkrama-praśama-śāstra-vākyodayair
uparyyupari-sañcayocchritam aneka-mārggaṃ yaśaḥ<31>31punāti bhuvana-trayaṃ paśupater jjaṭāntar-guhā-
nirodha-parimokṣa-śīghram iva pāṇḍu gāṅgaṃ [*?payaḥ]
etac ca kāvyam eṣām eva bhaṭṭāraka-pādānāṃ dāsasya samīpa-parisarppaṇānugrahonmīlita-mateḥ
<32>32khādyaṭapākikasya mahā-daṇḍanāyaka-dhruvabhūti-putrasya sāndhivigrahika-kumārāmātya-ma[*hā-daṇḍanāya]ka-hariṣeṇasya sarvva-bhūta-hita-sukhāyāstu||
---
<33>33anuṣṭhitaṃ ca parama-bhaṭṭāraka-pādānudhyātena mahā-daṇḍanāyaka-tilabhaṭṭakena|
---
<33>33anuṣṭhitaṃ ca parama-bhaṭṭāraka-pādānudhyātena mahā-daṇḍanāyaka-tilabhaṭṭakena|
<1>1(?yaḥ)(kulyaiḥ svai)[?1] #ātasa [...]<2>2(yasya)[...]<3>3[?1](puṃva)[...](?tra)[...]<4>4[?1]sph(u/ā)ra(dvaṃ)[#6#](?kṣaḥ sphu)(ṭod)(?dhvaṃs)ita [#?3#](p)ra(v)i(ta)ta [...]Verse 1. (metre: sragdharā)<5>5
yasya (?prajñānu)(ṣa)ṅg(o)cita-sukha-manasaḥ śāstra-tattvārttha-bharttuḥ[--] stabdho [⏑--](?ha)(ni)[⏑⏑⏑⏑-](?nocchṛ)[--⏑-⏓]<6>6[?sa](?t)-(kā)vya-śrī-viroaudhān budha-guṇita-guṇājñāhatān eva kṛtvā
vidval-loke [+']vi[?nāśi] s(phu)ṭa-bahu-kavitā-kīrtti rājya(ṃ) bhunakti
Verse 2. (metre: śārdūlavikrīḍita)<7>7[?ā](ry)y[?ai](h)īty upaguhya bhāva-piśunair utkarṇṇitai romabhiḥ
sabhyeṣūcchvasiteṣu tulya-kula-ja-m(l)ānānanodvī(kṣi)[ta](ḥ)<8>8
sn(e)ha-vyāluḷitena bāṣpa-guruṇā tattvekṣiṇā cakṣuṣā
yaḥ pitrābhihito nirīk(ṣya) nikhi[lāṃ](?pāhy evam)[u]rv[v]īm i(t)i
Verse 3. (metre: sragdharā)<9>9[dṛ]ṣṭvā karmmāṇy anekāny amanuja-sadṛśāny a(dbhu)todbhinna-harṣā
bh[ā]vair ās(v)āda(ya)[?ntaḥ][⏑⏑⏑⏑⏑⏑--⏑--⏑][ke]ciT<10>10vīryyottaptāś ca kecic charaṇam upagatā yasya vṛtte praṇāme[+']py a(?rtti)## [--⏑--⏑⏑⏑⏑⏑⏑--⏑--⏑-⏓]Verse 4. (metre: mandākrāntā)<11>11saṃgrāmeṣu sva-bhuja-vijitā nityam uccāpakārāḥ
śvaḥ śvo māna-pra [⏑⏑⏑⏑--⏑--⏑-⏓]<12>12to(ṣ)ottuṅgaiḥ sphuṭa-bahu-rasa-sneha-phullair mmanobhiḥ
paścāttāpaṃ va [⏑⏑⏑⏑--⏑](masya)(?dviṣantaḥ)Verse 5. (metre: śārdūlavikrīḍita)<13>13udvelodita-bāhu-vīryya-rabhasād ekena yena kṣaṇād
unmūlyācyuta-nāgasena-g[⏑⏑---⏑--⏑⏓]<14>14daṇḍair grāhayataiva kota-kulajaṃ puṣpāhvaye krīḍatā(sūryye)(?ne)[⏑⏑-⏑-](taṭa)[⏑---⏑--⏑⏓]Verse 6. (metre: sragdharā)<15>15dha(rmma)-prācīra-bandhaḥ śaśi-kara-śucayaḥ kīrttayaḥ sapratānā
vaiduṣyaṃ tattva-bhedi praśama . . #(?uku) #(?y)[-⏑](?mut)# [-⏑] tā(rttham)<16>16[?a](ddhye)(?yaḥ sūkta-)mārggaḥ kavi-mati-vibhavotsāraṇaṃ cāpi kāvyaṃ
ko nu syā(d) yo (s)ya na syā(d guṇa i)ti v(i)duṣāṃ dhyāna-pātraṃ ya ekaḥ
<17>17
tasya vividha-samara-śatāvataraṇa-dakṣasya sva-bhuja-bala-parākkramaika-bandhoḥ parākkramāṅkasya paraśu-śara-śaṅku-śakti-prās-āsi-tomara-
<18>18(bh)ind(i)pāla-n[ā]rāca-vaitastikādy-aneka-praharaṇa-virūḍhākula-vraṇa-śatāṅka-śobhā-samudayopacita-kāntatara-varṣmaṇaḥ
<19>19
kausalaka-mahendra-māh[ā]kāntāraka-vyāghrarāja-kaurāḷaka-maṇṭarāja-paiṣṭapuraka-mahendragiri-kauṭṭūraka-svāmidatt-airaṇḍapallaka-damana-kañceyaka-viṣṇugopāvamuktaka-
<20>20
nīlarāja-vaiṅgeyaka-hastivarmma-pālakkakograsena-daivarāṣṭraka-kubera-kausthalapuraka-dhanañjaya-prabhṛti-sarvva-dakṣiṇāpatha-rāja-grahaṇa-mokṣānugraha-janita-pratāponmiśra-māhābhāgyasya
<21>21
rudradeva-matila-nāgadatta-candravarmma-gaṇapatināga-nāgasen-ācyutanandi-balavarmmādy-anekāryyāvartta-rāja-prasabhoddharaṇodvṛtta-prabhāva-mahataḥ paricārakīkṛta-sarvvāṭavika-rājasya
<22>22
samataṭa-ḍavāka-kāmarūpa-nepāla-karttṛpurādi-pratyanta-nṛpatibhir mmālavārjunāyana-yaudheya-mādrakābhīra-prārjuna-sanakānīka-kāka-kharaparikādibhiś ca sarvva-kara-dānājñā-karaṇa-praṇāmāgamana-
<23>23
paritoṣita-pracaṇḍa-śāsanasya _ Aneka-bhraṣṭa-rājyotsanna-rāja-vaṃśa-pratiṣṭhāpanodbhūta-nikhila-bh(uva)na-vi(cara)ṇa-(śr)ānta-yaśasaḥ daivaputra-ṣāhi-ṣāhānuṣāhi-śaka-muruṇḍaih saimhaḷakādibhiś ca
<24>24
sarvva-dvīpa-vāsibhir ātma-nivedana-kanyopāyana-dāna-garutmad-aṅka-svaviṣaya-bhukti-śāsa(na-y)ācanādy-upāya-sevā-kṛta-bāhu-vīryya-prasara-dharaṇi-bandhasya prithivyām apratirathasya
<25>25
sucarita-śatālaṅkṛtāneka-guṇa-gaṇotsiktibhiś caraṇa-taḷa-pramṛṣṭānya-narapati-kīrtteḥ sāddhv-asādhūdaya-pralaya-hetu-puruṣasyācintyasya bhakty-avanati-mātra-grāhya-mṛdu-hṛdayasyānukampāvato [+']neka-go-śata-sahasra-pradāyina(ḥ)<26>26
k(ṛ)paṇa-dīnānāthātura-janoddharaṇa-sa(t)tra-dīkṣā(bh)y-upaga(ta)-manasaḥ samiddhasya vigrahavato lokānugrahasya dhanada-varuṇendrāntaka-samasya sva-bhuja-bala-vijitāneka-narapati-vibhava-pratyarppaṇā-nitya-vyāpṛtāyukta-puruṣasya
<27>27
niśita-vidagdha-mati-gāndharvva-laḷitair vrīḍita-tridaśapatiguru-tumburu-nāradāder vvidvaj-janopa(j)īvyāneka-kāvya-kkriyābhiḥ pratiṣṭhita-kavirāja-śabdasya sucira-stotavyānekādbhutodāra-caritasya
<28>28
l(au)ka-samaya-kkriyānuvidhāna-mātra-mānuṣasya loka-dhāmno devasya mahārāja-śrī-gupta-prapautrasya mahārāja-śrī-ghaṭotkaca-pautrasya mahārājādhirāja-śrī-candragupta-putrasya
<29>29
licchavi-dauhitrasya mahādevyāṃ kumāradevyām utpphannasya mahārājādhirāja-śrī-samudraguptasya sarvva-pṛthivī-vijaya-janitodaya-vyāpta-nikhilāvanitalāṃ kīrttim itas tridaśa-pati-
<30>30
bhavana-gamanāvāpta-laḷita-sukha-vicaraṇām ācakṣāṇa iva bhuvo bāhur ayam ucchritaḥ stambhaḥ[+|]yasya|Verse 7. (metre: pṛthvī)pradāna-bhuja-vikkrama-praśama-śāstra-vākyodayair
uparyyupari-sañcayocchritam aneka-mārggaṃ yaśaḥ<31>31punāti bhuvana-trayaṃ paśupater jjaṭāntar-guhā-
nirodha-parimokṣa-śīghram iva pāṇḍu gāṅgaṃ [*?payaḥ]
etac ca kāvyam eṣām eva bhaṭṭāraka-pādānāṃ dāsasya samīpa-parisarppaṇānugrahonmīlita-mateḥ
<32>32khādyaṭapākikasya mahā-daṇḍanāyaka-dhruvabhūti-putrasya sāndhivigrahika-kumārāmātya-ma[*hā-daṇḍanāya]ka-hariṣeṇasya sarvva-bhūta-hita-sukhāyāstu||
---
<33>33anuṣṭhitaṃ ca parama-bhaṭṭāraka-pādānudhyātena mahā-daṇḍanāyaka-tilabhaṭṭakena|
---
<33>33anuṣṭhitaṃ ca parama-bhaṭṭāraka-pādānudhyātena mahā-daṇḍanāyaka-tilabhaṭṭakena|